Teunis Schuurman, 72 jaar oud, overleed op 28 januari 2023. Hij afficheerde zichzelf als professioneel onderzoeker van in de Tweede Wereldoorlog gecrashte vliegtuigen in een vierkant van 80 kilometer rondom zijn woonplaats Vollenhove. Als Canon De Noordoostpolder hadden we met hem innige contacten over zijn onderzoekingen, voor zover zich die in Noordoostpolder afspeelden. Daarom heb ik dit in memoriam geschreven.

Teunis Schuurman4 februari 2023 | Begin 2020 nam Teunis Schuurman contact met ons op. Hij deed dat omdat hij ervan gehoord had dat ik de gemeente benaderd had met de vraag waarom de markeringspaal voor de gecrashte Britse bommenwerper Lancaster JA702 nog steeds op de verkeerde plaats stond. Dit vliegtuig was op 30 januari 1944 in de Noordoostpolder neergestort, maar de plek waar dit gebeurd was was sinds een  paar jaar omstreden.

In 2011 was deze markeringspaal, ook wel crashpaal genoemd, door de Stichting Ongeland – op grond van toen betrouwbaar geachte gegevens – aan de Oosterringweg geplaatst. In 2018 kwamen er echter bewijzen boven water dat de crash niet daar, maar op een kavel gelegen aan de Zuidermiddenweg had plaatsgevonden. Teunis had deze kwestie al in november 2018 aangekaart, maar er was nog steeds geen actie op ondernomen.

De gemeente antwoordde mij dat het beheer van de crashpalen bij Stichting Ongeland was neergelegd en dat de gemeente ervoor zou zorgen dat deze stichting contact met mij zou opnemen. Toen ik dit aan Teunis terugkoppelde was hij niet tevreden. Zijn ervaringen met Stichting Ongeland over deze crashpaal en een aantal andere markeringspalen waren niet erg positief. Als onderzoeker verbaasde hij zich erover dat instanties, zoals Stichting Ongeland, zijn onderzoeksresultaten selectief gebruikten, de oorsprong van hun informatie vaak ‘vergaten’ te vermelden en zijn argumenten van tafel veegden, terwijl deze in zijn ogen toch zeer plausibel waren.

Hij kwam behoorlijk direct voor zijn mening uit wat hem door Stichting Ongeland bepaald niet in dank werd afgenomen. Teunis beriep zich erop dat hij zich al meer dan 50.000 uur had ingezet om crashes te onderzoeken en met praktisch alle nabestaanden en betrokkenen in contact was om zijn vorderingen te bespreken. ‘Dat is best veel tijd Teunis, mogen we eens bij jou komen kijken?’ vroeg ik hem.

Een paar dagen later kwamen we bij zijn kantoor (gevestigd in het kantorencomplex van het Waterloopkundig Laboratorium bij het mooie Voorsterbos). Hij bleek een verbazingwekkend grote collectie documenten en bestanden te hebben over

WO-II-crashes. Die deelde hij via zijn website teunispats.nl. Daarnaast beschikte Teunis over een ijzersterk geheugen waarmee hij informatie over die crashes vaak moeiteloos aan zijn gegevens kon toetsen en koppelen. Was hij dan niet zeker van zijn zaak – hij was heel kritisch, ook op zichzelf - dan had hij een geweldig groot netwerk van medeonderzoekers die hem weer verder hielpen.

Specifiek over de Lancaster JA702 had hij alle controleerbare informatie bij de hand. Zo leerden wij over een handgeschreven brief van de heer Arnoldi. Die was in 1944 medewerker van de Directie van de Wieringermeer (Noordoostpolderwerken) en ‘gelegerd’ in een van de barakkenkampen in Emmeloord. Hij beschreef hoe hij de twee overlevende vliegeniers van de crash – later bleken er ook vijf doden te betreuren – samen met zijn vrienden in veiligheid had gebracht. Ook de in Noordoostpolder bekende dokter Jansen heeft hierin een grote rol gespeeld.

Daarnaast toonde Teunis notities over de begraafplaats in Vollenhove waar de vijf overleden bemanningsleden van de bommenwerper begraven liggen en had hij technische informatie over de vindplaatsen van onderdelen.

Wij probeerden daarop met Stichting Ongeland in contact te komen maar daar ging, door restricties rondom corona, een behoorlijke tijd overheen. Uiteindelijk spraken we de vertegenwoordigers van deze stichting in ’t Voorhuys. Daarna deden wij verslag bij Teunis, die alles op de voet volgde. Hij vreesde dat de eventuele wijzigingen of aanpassingen in deze zaak toch weer op de lange baan geschoven zouden worden. Wij probeerden hem echter gerust te stellen met het gegeven dat Canon De Noordoostpolder een goede naam bij de gemeente had en er waarschijnlijk wel verder mee zou komen.

Ook focuste Teunis zich op corona, waarover hij allerlei statistieken bijhield. Hij kocht ook  een nieuwe fotocamera waarmee hij een andere hobby, het fotograferen van vogels tijdens zijn fietstochten, beter kon uitvoeren. Als ik hem sprak vertelde hij graag en uitgebreid over zijn belevenissen. Hij had heel veel gereisd en een paar keer heb ik met de atlas op schoot gezeten om zijn reisverslagen te volgen. Vooral de Verenigde Staten boeiden hem enorm.

Ondertussen vorderde Canon De Noordoostpolder met het onderzoek over de crashplaats van de JA702. Uiteindelijk bracht de Canon in de zomer van 2021 verslag uit (er was geprobeerd om met zowel Stichting Ongeland als met Teunis in contact te blijven wat behoorlijk veel tijd nam). Het gevolg van het onderzoek was behoorlijk verstrekkend. De gemeente legde het beheer van de crashpalen bij de Canon die op haar beurt weer kon steunen op de informatie van Teunis.

Voor Teunis was dit een belangrijke erkenning. Hij deelde nog een flink aantal andere crashes met de Canon zodat we behoorlijk op de hoogte zijn van alle zaken die nog moeten gebeuren. Op 30 januari 2023 (precies 79 jaar na de crash) voltooide Egbert de Vos namens Canon De Noordoostpolder het werk aan de JA702 met het in de grond zetten van de crashpaal aan de Zuidermiddenweg tussen te huisnummers 19-1 en 19-2.

Op woensdag 1 februari was er ineens het bericht dat Teunis was overleden. Dat was een klap. Voor 7 maart stond en staat een officiële onthulling van de markeringspaal gepland. Dat Teunis de verplaatste crashpaal niet heeft kunnen zien en het einde van het project niet meer mee kan maken is vreselijk jammer.

We herinneren Teunis Schuurman als een geweldig goede onderzoeker en een oprecht mens die niet rustte voordat hij alle losse eindjes had verbonden. We herinneren hem ook als iemand die er mede voor heeft gezorgd dat de vliegtuigcrashes die in de Tweede Wereldoorlog in de Noordoostpolder hebben plaatsgevonden worden herdacht en de nabestaanden van de vliegeniers beeld krijgen bij het onderzoek en de herdenkingstekens die zijn gerealiseerd. Wij zijn dankbaar voor zijn grote bijdrage.

4 februari 2023, namens Stichting Canon De Noordoostpolder, Martin Mulder

2023 bord crashpaal

Op 30 januari 2023 is de markeringspaal voor de crash van de Lancaster JA702 geplaatst

Locatie: Zuidermiddenweg tussen te huisnummers 19-1 en 19-2

Datum crash: 30 januari 1944