21 - De relatie met Urk en Overijssel: animositeit en afhankelijkheid

Van Lemmer tot Blokzijl grenst de Noordoostpolder direct aan de oude Zuiderzeekust. Vollenhove was de eerste grote Overijsselse vissersplaats die werd afgesneden van het nieuwe IJsselmeer. Na de bouw van de Afsluitdijk, die in 1932 werd afgerond, was het aantal Vollenhover vissers al afgenomen. 

 

De Vollenhover binnenhaven met het 'fort', de visserswoningen die samen het Oldehuysplein vormden. 1915.

De oude haven van Vollenhove

Bestond de Vollenhover vloot in 1930 nog uit 64 schepen, in 1939 waren het er nog maar 43. Na het droogvallen van de Noordoostpolder zette de neergang van de visserij door. In september 1971 hield de laatste Vollenhover visser er mee op.

De gebroeders De Boer te Vollenhove, oud- Schokkervissers, 1970.

Ook Kuinre werd door de aanleg van de Noordoostpolder afgesneden van het IJsselmeer. Het stadje lag eeuwenlang aan de monding van de Linde en de Tjonger, waardoor dit deel van het IJsselmeer ook druk bevaren was. Sinds 1940 liggen haven en aanlegsteigers van Kuinre op het droge. Het feit dat de Noordoostpolder aan de oostkant geen randmeren heeft (met uitzondering van het kleine Vollenhovermeer en Kadoelermeer) wordt tegenwoordig gezien als een planologische fout. Het landbouwgebied langs de voormalige Zuiderzeekust had namelijk veel te lijden van het dalen van het grondwaterpeil en de inklinking van de grond. Het Rijk betaalde schadevergoedingen aan de gedupeerde boeren op het oude land.

De Noordoostpolder viel droog tijdens de Duitse bezetting. De regering had vóór de Tweede Wereldoorlog nog geen besluit genomen over het bestuurlijke beheer van de poldergronden. Zowel Overijssel als Friesland maakte aanspraak op het nieuwe stukje Nederland. In september 1940 publiceerde een studiecommissie die door Gedeputeerde Staten van Overijssel in het leven was geroepen een rapport. Hierin werd beweerd dat het uit sociaal-economisch en geografisch oogpunt logisch zou zijn de polder bij Overijssel in te delen. Overijssel kreeg gelijk. In 1941 werd de Directie overgeplaatst van Alkmaar naar Zwolle. De Directie vond onderdak in gebouw Flevo, een oude ambachtsschool aan de Menno van Coehoornsingel. De landbouwkundige afdeling vestigde zich in Kampen, omdat deze stad dichter bij de polder ligt dan Zwolle.

In 1940 had de commissie die door Gedeputeerde Staten van Overijssel in het leven was geroepen voorspeld dat de polderbewoners zich vooral op Overijssel zouden oriënteren. Die voorspelling kwam grotendeels ook uit. Vooral in de eerste fase van de kolonisatie maakten de polderbewoners gebruik van faciliteiten (winkels, scholen en ziekenhuizen) op het Overijsselse oude land.

 

 

Was Kampen een tijd lang van belang voor de verzorging van Ens en het omringende gebied. Ook maakten de polderbewoners gebruik van een noodziekenhuis dat de Directie bij Vollenhove had laten bouwen. Naarmate het voorzieningenniveau in de polder steeg werden steden als Zwolle en Kampen echter minder belangrijk.

 

 

Omgekeerd maakten bewoners van de Kop van Overijssel gebruik van bepaalde voorzieningen in de polder. De Noordoostpolder bood ook werkgelegenheid aan inwoners van het noordwesten van Overijssel. De Zwijndrechtse firma NV Schokbeton bouwde in 1947 een fabriek in Kampen, die veel montageschuren leverde aan de Directie (zie ook venster 16). Ook werkten vele arbeiders van het oude land op de boerderijen in het nieuwe land.

Relaties met Urk

Het dichten van het laatste gat in de dijk tussen de Lemmer en Urk, 1939

De wet die deze gebiedsoverdracht regelde bepaalde ook dat Urk naar Overijssel werd overgeheveld. Die wet werd op 1 april 1950 van kracht. Na 1950 werd nog meer poldergrond bij Urk gevoegd. Gunstig voor Urk was verder dat de gemeente via de polder goede verbindingen kreeg met Kampen en Zwolle.

Provinciale herindelingen